EL GRECO

EL GRECO

1567. Ο 26χρονος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, προερχόμενος από το Χάνδακα (Ηράκλειο στις μέρες μας), φτάνει στη Βενετία. Εκεί θα μαθητεύσει στο εργαστήριο του Τιτσιάνο. Υπό τη σκέπη της ερωτευμένης Φραντζέσκα, κόρης του διοικητή της Κρήτης, διευρύνει την τεχνική του και αρχίζει να γίνεται γνωστός. Η αδιέξοδη σχέση τους σε συνδυασμό με τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες τον οδηγούν εννιά χρόνια αργότερα στο Τολέδο. Σ’ αυτή τη δεύτερη πατρίδα, το ταλέντο του μεγαλουργεί. Γνωρίζει τη σύντροφο της ζωής του, η οποία του χαρίζει κι ένα γιό. Αποκτά ισχυρούς φίλους, έρχεται σε αντιπαράθεση με την Ιερά Εξέταση, κατηγορείται για βλασφημία, δικαιώνεται πανηγυρικά. Πεθαίνει, διάσημος ως El Greco, το 1614.Το σενάριο της ταινίας βασίζεται στην μυθιστορηματική βιογραφία του Δημήτρη Σιατόπουλου. Προσέξτε το μυθιστορηματική.Αν στο τέλος του αριστοτεχνικού trailer δεν εμφανιζόταν η τουλάχιστον άστοχη φράση «γιατί οι Έλληνες αξίζουμε την ιστορία μας» η ακρίβεια της ταινίας δε θα ήταν αντικείμενο συζήτησης, όπως δε θα έπρεπε να είναι και στο μετριότατο Alexander ή το συναρπαστικό 300. Η ιστορία όμως που αξίζουμε λέει πως ο ζωγράφος ήταν ήδη παντρεμένος και άφησε πίσω τη γυναίκα του, τόσο ο πατέρας όσο και ο αδελφός του ήταν φοροσυλλέκτες των Ενετών και όχι πυρήνες αντίστασης, η ναυμαχία της Ναυπάκτου έλαβε χώρα στο μεσοδιάστημα της παραμονής του στη Ρώμη, η δυσφορία των Ιταλών προέκυψε από τον κομπασμό του πως θα είχε φιλοτεχνήσει καλύτερα από το Μιχαήλ Άγγελο τη Δευτέρα Παρουσία στο Βατικανό, το πορτραίτο του ιεροεξεταστή έγινε όταν και οι δύο είχαν ξεπεράσει τα εξήντα. Η προσπάθεια αγιοποίησης προφανής αν και άχρηστη. Η καθολική αποδοχή του Θεοτοκόπουλου κατά τον εικοστό αιώνα ως εκ των προδρόμων του εξπρεσιονισμού ήταν αποτέλεσμα των αθάνατων έργων του και σίγουρα όχι του εριστικού και ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του.Μια δεκαετία μετά τον έξοχο Καβάφη ο Γιάννης Σμαραγδής υπογράφει μια φιλόδοξη δημιουργία που όμως στοχεύει εξ΄αρχής σε mainstream κοινό. Το να θέλεις να κοιτάξεις στα μάτια το Hollywood δεν είναι καθόλου κακό, το προσπάθησαν και οι Νύφες. Ως διεθνής συμπαραγωγή κινείται με άνεση σε οποιαδήποτε κινηματογραφική αγορά. Τα σκηνικά είναι εντυπωσιακά και όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα, τα εξωτερικά γυρίσματα είναι γεμάτα ζωή, τα κοστούμια της Lala Huete (Belle Epoque, El Laberinto Del Fauno) είναι υπέροχα, φωτογραφία και μοντάζ ξεπερνούν κατά πολύ τα εγχώρια πρότυπα, ο Vangelis στη μουσική δε χρειάζεται συστάσεις.Το πολυεθνικό cast υιοθετεί την ακατανόητη τάση την οποία πρώτο δίδαξε το Captain Corelli’s Mandolin, δηλαδή όλοι χρησιμοποιούμε όποια γλώσσα μας προκύψει, ανεξαρτήτως συνομιλητή και αδιαφορώντας παντελώς για την προφορά. Αποκορύφωμα η μνημειώδης χρήση της αγγλικής από τη Δήμητρα Ματσούκα. Το σύνολο των ερμηνειών πάντως είναι αξιοπρεπές αν και άνισο.Ο θεατρικών καταβολών Nick Ashdon είναι πειστικότατος - κυρίως λόγω της απόκοσμης αύρας του, η πολυβραβευμένη Laia Marull δεσπόζει ως παρουσία, η επιλογή του Λάκη Λαζόπουλου ως οιωνοσκόπου και συνδέσμου με το παρελθόν είναι ιδιαίτερα εύστοχη, ο φορτισμένος συναισθηματικά τελευταίος ρόλος του Σωτήρη Μουστάκα συγκλονίζει με την αμεσότητά του, η ομοιότητα του Juan Diego Botto με τον καρδινάλιο Nino De Guevara είναι ανατριχιαστική. Διάφοροι επώνυμοι και ανώνυμοι ποζάρουν ως μοντέλα σε πίνακες, πλήθος κομπάρσων παρελαύνουν κατά τη διάρκεια της δίκης, η Ντίνα Κώνστα και η Κατερίνα Χέλμη εμφανίζονται για δευτερόλεπτα μα δεν περνούν απαρατήρητες.Η κάμερα ακολουθεί χωρίς εξάρσεις την πορεία του καλλιτέχνη, με το ρυθμό να επιταχύνεται στο δεύτερο μέρος. Παρ’ όλο που ούτε οι μελετητές έχουν συμφωνήσει στον τρόπο με τον οποίο τα έργα του φιλτράρουν επιρροές μέσα από την ελληνικότητα που τα διαπνέει, δεν γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί το πέρασμα από την υστεροβυζαντινή στη δυτική σχολή. Η πνευματικότητα που τον χαρακτηρίζει όλο και περισσότερο αντιμετωπίζεται ως έκφραση θρησκευτικής ανάτασης, ενώ στην ευρηματική σεναριακά σχέση του με τον καρδινάλιο δεν εξηγούνται τα κίνητρα κανενός εκ των δύο.Συνοψίζοντας, θα ήταν άδικο για μια τέτοια προσπάθεια να κριθεί μόνο σε σχέση με το ύψος των κεφαλαίων που δαπανήθηκαν ή τις όποιες οσκαρικές της προδιαγραφές. Το όνειρο ζωής του σκηνοθέτη άξιζε σίγουρα κάτι παραπάνω. Αν και πολύ μικρότερης εμβέλειας, ο Καβάφης προβάλλεται ακόμη αποδεικνύοντας τη διαχρονικότητά του.